Tài sản mà người chết để lại có được chia cho người cùng hộ khẩu hay không? Nếu có thì sẽ được chia trong trường hợp nào và cần đáp ứng điều kiện gì?
Các câu hỏi nêu trên sẽ được Công ty Luật CIS giải đáp trong bài viết “Chung hộ khẩu có được hưởng thừa kế tài sản không?” ngay dưới đây, mời bạn đọc theo dõi.
MỤC LỤC BÀI VIẾT
1. Hộ khẩu là gì?
Hộ khẩu là một phương pháp quản lý dân cư và cư trú, chủ yếu dựa vào hộ gia đình. Hộ khẩu được sử dụng ở Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc, Nhật Bản và Việt Nam và một số các quốc gia khác.
Ở Việt Nam, Hộ khẩu được ghi chép lại bằng sổ sách (thường gọi là Sổ hộ khẩu), trong đó ghi nhận các thông tin về chủ hộ và nhân khẩu cùng sinh sống trong một hộ gia đình tại một địa chỉ nhất định, bao gồm thông tin về họ và tên, ngày tháng năm sinh, giới tính, nguyên quán, mối quan hệ của người này với chủ hộ … Sổ hộ khẩu do Bộ Công an cấp và quản lý, có chức năng xác định nơi thường trú hợp pháp của công dân.
Luật Cư trú năm 2006 định nghĩa về sổ hộ khẩu như sau:
| Sổ hộ khẩu được cấp cho hộ gia đình hoặc cá nhân đã đăng ký thường trú và có giá trị xác định nơi thường trú của công dân. |
Tuy nhiên, từ ngày 01/01/2023, Việt Nam đã chính thức bỏ sổ hộ khẩu, theo đó, nhà nước quản lý người dân bằng dữ liệu điện tử có trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Nói đơn giản hơn, nhà nước vẫn duy trì quản lý cư trú bằng phương thức hộ khẩu, tuy nhiên, thay vì quản lý bằng giấy (sổ) như trước đây, thì nhà nước quản lý bằng phần mềm công nghệ thông tin. Do đó, người dân vẫn cần làm thủ tục đăng ký thường trú, tạm trú, khai báo tạm vắng, thông báo lưu trú như trước.
Để biết những thành viên có chung hộ khẩu có được thừa kế tài sản hay không thì phải xem những thành viên đó có đáp ứng được điều kiện hưởng thừa kế hay không. Mời bạn đọc theo dõi tiếp bài viết để biết thêm về các hình thức và điều kiện hưởng thừa kế.
2. Các hình thức thừa kế theo pháp luật Việt Nam
Theo quy định hiện hành, có 02 hình thức thừa kế gồm thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật.
♦ Thừa kế theo di chúc
| Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. (Điều 624 Bộ luật Dân sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 “Bộ luật Dân sự”) |
Theo đó, khi muốn để lại tài sản của mình cho người khác sau khi chết, người có tài sản thường chọn lập di chúc. Và những người có tên trong di chúc sẽ được hưởng tài sản thừa kế theo di chúc này, với điều kiện di chúc có hiệu lực pháp luật.
Như vậy, có thể hiểu, thừa kế theo di chúc là việc người thừa kế được hưởng di sản do người chết để lại dựa trên di chúc được lập lúc họ còn sống.
♦ Thừa kế theo pháp luật
| Thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định. (Điều 649 Bộ luật Dân sự) |
Điều 650 Bộ luật Dân sự quy định những trường hợp dưới đây áp dụng chia thừa kế theo pháp luật:
| Những trường hợp chia thừa kế theo pháp luật:
– Không có di chúc. – Có di chúc nhưng di chúc không hợp pháp. – Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế. – Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản. – Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà từ chối nhận di sản. – Phần di sản không được định đoạt trong di chúc. |
Như vậy, theo quy định nêu trên, nếu toàn bộ di sản/một phần di sản của người chết để lại không thể phân chia theo di chúc thì việc thừa kế sẽ được áp dụng theo pháp luật, theo tuần tự, thứ bậc hàng thừa kế.
Điều kiện hưởng thừa kế theo di chúc và theo pháp luật sẽ lần lượt được chúng tôi trình bày trong Mục 3 và Mục 4 bài viết dưới đây.
3. Điều kiện hưởng thừa kế theo di chúc
Để được hưởng thừa kế theo di chúc thì di chúc phải đáp ứng được 03 điều kiện: (1) di chúc phải hợp pháp, (2) không thuộc trường hợp phải phân chia theo pháp luật theo Điều 650 Bộ luật Dân sự như đã nêu tại Mục 2 ở trên; và (3) người thừa kế phải có tên trong di chúc.
Theo đó, di chúc hợp pháp là di chúc đáp ứng được đầy đủ các điều kiện dưới đây:
– Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;
– Nội dung di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội;
– Hình thức di chúc không trái quy định của luật. Theo đó, di chúc có thể được lập bằng văn bản hoặc bằng miệng.
Lưu ý:
– Di chúc của người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.
– Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.
– Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất 02 người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ.
4. Điều kiện hưởng thừa kế theo pháp luật
Cá nhân được hưởng di sản thừa kế theo pháp luật nếu đáp ứng các điều kiện sau:
(i) Thứ nhất, thuộc diện được thừa kế
Theo đó, người thừa kế phải có quan hệ hôn nhân hoặc quan hệ huyết thống hoặc quan hệ nuôi dưỡng với người để lại di sản.
(ii) Thứ hai, đáp ứng điều kiện về hàng thừa kế theo Điều 651 Bộ luật Dân sự, cụ thể:
Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
|
– Nếu có người thuộc hàng thừa kế thứ nhất đủ điều kiện hưởng di sản thì hàng thừa kế thứ hai và thứ ba không được hưởng thừa kế;
– Hàng thừa kế thứ ba chỉ được hưởng thừa kế khi hàng thừa kế thứ nhất và thứ hai không còn ai thừa kế do đã chết hoặc không có quyền hưởng di sản hoặc bị truất quyền hoặc do họ từ chối nhận di sản.
5. Chung hộ khẩu có được hưởng thừa kế tài sản không?
Chung hộ khẩu là việc nhiều người cùng có tên trong hộ khẩu thường trú (theo Cơ sở dữ liệu về cư trú) do Bộ Công an quản lý. Họ có thể là các thành viên trong gia đình hoặc cũng có thể là người được chủ hộ đồng ý cho đăng ký thường trú cùng.
Như đã phân tích ở trên, có thể thấy việc chung hộ khẩu không phải là điều kiện để hưởng thừa kế. Người chung hộ khẩu không mặc nhiên được thừa kế di sản mà chỉ được hưởng thừa kế khi:
– Đáp ứng điều kiện hưởng thừa kế tài sản theo di chúc nếu thừa kế theo di chúc như Mục 3 Bài viết.
– Đáp ứng điều kiện hưởng thừa kế tài sản theo pháp luật nếu thừa kế theo pháp luật như Mục 4 Bài viết.
Trên đây là những thông tin giải đáp pháp lý liên quan đến câu hỏi “Chung hộ khẩu có được thừa kế tài sản không?”. Hy vọng bạn đọc đã có được các thông tin pháp lý hữu ích về việc chia thừa kế theo quy định pháp luật hiện hành.
